Bacteriën en virussen kunnen zich verspreiden. Als iemand in je huishouden ziek is met een besmettelijke aandoening, dan moeten extra voorzorgsmaatregelen genomen worden om te voorkomen de ziekte te verspreiden naar andere leden van het huishouden.

Weten hoe bacteriën en virussen zich kunnen verspreiden, is de eerste stap in het voorkomen van hun overdracht. 

Bacteriën zijn kleine, eencellige organismen die alleen door een microscoop gezien kunnen worden. Bacteriën krijgen voedingsstoffen uit hun omgeving, soms ben jij dat, of een ander levend wezen of dier.

Er zijn zowel goede als slechte bacteriën. Bacteriën die het spijsverteringssysteem helpen door het in orde te houden en schadelijke bacteriën weg te houden, zijn voorbeelden van goede bacteriën.

Sommige bacteriën worden zelfs gebruikt om medicijnen en vaccins te maken.

Schadelijke bacteriën dragen bij aan tandbederf, oorontstekingen, keelontsteking en vele andere infecties en ziektes.

Virussen zijn heel kleine organismen, zelfs nog kleiner dan bacteriën. Virussen vermenigvuldigen zich en overleven alleen maar wanneer ze binnen een levende cel zijn. Hoewel hun levensduur buiten levende cellen in het algemeen kort is, kunnen sommige virussen meerdere dagen op levenloze voorwerpen en materialen overleven.

Als een levend lichaam geïnfecteerd is met een virus, dan bevatten de vloeistoffen van het lichaam het virus. En wanneer deze vloeistoffen worden achtergelaten op oppervlakken, zoals een deurknop of kraan, kan het virus op deze oppervlakken uren of dagen in leven blijven en naar een ander levend lichaam worden overgebracht.

Een gastheer is ieder organisme waarop of waarin bacteriën of virussen leven voor voeding of bescherming. Een persoon of dier – katten, honden, vogels, elk levend ding – kan een gastheer zijn.

Wanneer een virus in het lichaam van een mens of dier (de gastheer) getreden is, vermenigvuldigt en verspreidt het zich gemakkelijk en kan het hem ziek maken. Virussen veroorzaken lichtere ziektes, zoals verkoudheden, maar ze zijn ook verantwoordelijk voor meer ernstige aandoeningen, zoals de mazelen. 

Bacteriën en virussen (ziektekiemen) kunnen op vele manieren verspreid worden. Er komen drie belangrijke vormen van overdracht voor:

Direct contact

Indirect contact

Via de lucht

Direct contact

Direct contact betekent in wezen persoon-tot-persooncontact. Dit omvat handen schudden, high fives, boksen, kussen en omhelzen.

Als iemand gastheer is voor ziektekiemen, dan bevatten de vloeistoffen van zijn lichaam ziektekiemen. Wanneer hij niest of hoest, zal hij druppels vloeistof op zijn handen krijgen.

Als hij dan een andere persoon direct aanraakt, zoals door zijn hand te schudden, dan kan hij de ziektekiemen aan die andere persoon overdragen.

Indirect contact

Indirect contact vindt plaats wanneer iemand bacteriën verspreidt op een voorwerp, iemand anders dat voorwerp aanraakt, en de ziektekiemen zich naar die persoon verspreiden.

Ziektekiemen kunnen zich bevinden op:

Deurknoppen

Trapleuningen

Werkbladen

Kranen

Telefoons

Sleutels

Creditcards

Tablets

Afstandsbedieningen

Toetsenborden

Pennen

Alle andere vaak aangeraakte voorwerpen en oppervlakken

Dus de gastheer niest of hoest en raakt dan de deurknop aan, waardoor hij ziektekiemen achterlaat.

Iemand anders raakt dezelfde deurknop aan en pikt de ziektekiemen op.

Als de persoon dan zijn ogen, neus, mond of oren aanraakt vóór hij zijn handen grondig wast, dan kunnen de ziektekiemen zijn lichaam in gaan.

Een andere veelvoorkomende vorm van indirect contact vindt plaats wanneer mensen dingen delen. Druppels van lichaamsvloeistof zijn aanwezig in alles wat in contact komt met iemands mond.

Dus indirect contact vindt plaats wanneer mensen eetgerei, waterflessen, drinken, voedsel, enz. delen, en ziektekiemen kunnen van de ene persoon naar de andere worden overgedragen.

Via de lucht

Ziektekiemen kunnen ook door de lucht van de ene persoon naar de andere gaan.

Bijvoorbeeld, ziektekiemen worden in de lucht losgelaten wanneer een gastheer hoest of niest. De kleine druppeltjes van het hoesten of niezen kunnen rondvliegen en ziektekiemen verspreiden wanneer ze op oppervlakken of op iemand anders terechtkomen.

Mensen verliezen voortdurend huidschilfers en haar. Hierop kunnen zich ook ziektekiemen bevinden die zich dan door de lucht kunnen verspreiden en anderen kunnen infecteren.

Het is belangrijk om te weten dat iemand een gastheer kan zijn zonder het zelfs te weten. Bijvoorbeeld, iemand kan wellicht een virus in zijn lichaam hebben, maar geen symptomen van ziekte vertonen. Het zou zelfs kunnen dat hij niet eens ziek wordt. Maar iemand anders die in contact is met hem kan alsnog het virus oppikken en ziek worden. 

Hoe bacteriën en virussen zich verspreiden

Omdat ziektekiemen gemakkelijk van de ene persoon naar de andere over te dragen zijn, is het belangrijk om iedereen die ziek is of mogelijk ziek is met een besmettelijke aandoening, af te zonderen om anderen te beschermen – familie, vrienden, partners en de rest van de samenleving. Afzondering betekent het afscheiden van een persoon, zodat er geen ziektekiemen doorgegeven worden aan anderen.

Als iemand in je huishouden ziek is met een besmettelijke aandoening (of als je vermoedt dat ze mogelijk besmettelijk zijn vanwege hun symptomen), doe dan onmiddellijk het volgende:

1. Houd iedereen in je huishouden thuis.
2. Ga niet naar je werk of naar school. Werk of studeer thuis.
3. Neem contact op met je arts voor advies. Bel voordat je naar een kliniek, of een kantoor van een arts of ziekenhuis gaat. Het kan raadzaam zijn om thuis te blijven en anderen te beschermen tegen besmetting, tenzij de ziekte ernstig is.
4. Opmerking: Als iemand ernstige symptomen vertoont, zoals kortademigheid, hoge koorts, enz., schakel dan onmiddellijk medische zorg in.
4. Houd de persoon die ziek is, afgezonderd van de rest van het huishouden. Zorg dat ouderen en mensen die vatbaar zijn voor ziekte, ver weggehouden worden van de zieke persoon.
5. Zorg dat de zieke persoon geen contact heeft met huisdieren of andere dieren.
6. Als een zieke bijvoorbeeld zijn kat of hond aait, kan hij ziektekiemen op de vacht van het huisdier achterlaten die kunnen worden overgedragen aan anderen die het huisdier later aaien.
6. Zorg dat de persoon in een aparte kamer verblijft tot hij volledig hersteld en niet langer besmettelijk is.
7. Vraag je arts wanneer het veilig is voor de persoon om weer aan het werk te gaan of met anderen om te gaan.
8. Let er goed op om alle aanbevelingen over hygiëne en desinfecteren in dit boekje te volgen.

Schoonmaken en desinfecteren

Regelmatig schoonmaken en desinfecteren is nodig wanneer iemand in je huishouden ziek is met een besmettelijke aandoening.

Schoonmaken verwijst naar het weghalen van vuil en verontreinigingen van oppervlakken. Schoonmaken alleen haalt niet alle ziektekiemen weg.

Desinfecteren verwijst naar het gebruik van chemische stoffen om ziektekiemen op oppervlakken te doden. Desinfecteren maakt oppervlakken niet per se schoon, maar door ziektekiemen op een oppervlak te doden na het schoonmaken, kan dit het risico van de verspreiding van infectie verder verminderen.

Producten om te gebruiken voor het desinfecteren

Wanneer iemand in je huishouden ziek is en wordt afgezonderd, verhoog dan het aantal keren dat je schoonmaakt en desinfecteert, in het bijzonder vaak aangeraakte oppervlakken, zoals tafels, deurknoppen, lichtschakelaars, handvatten, bureaus, telefoons, toiletten, kranen, wastafels en gootstenen.

1. Voor het desinfecteren van een oppervlak, gebruik een standaard desinfecterend middel, zoals waterstofperoxide. Gebruik een concentratie tussen 3% (normale huishoudelijke concentratie) en 7,9%.
2. Een ander effectief desinfecterend middel is graanalcohol of schoonmaakalcohol. Gebruik producten die gebaseerd zijn op alcohol, met ten minste 70% alcohol. Gebruik geen producten waarvan het alcoholgehalte hoger is dan 90%, want deze zullen vervliegen voordat ze virussen doden.
3. Je kunt ook een bleek-en-wateroplossing gebruiken van ¹⁄₁₂ kop (4 theelepels) bleek per 1 liter koud water (20 ml bleek per 1 liter koud water). Wanneer je een bleekoplossing maakt, check altijd de houdbaarheidsdatum op de fles om zeker te stellen dat de bleek nog werkzaam is.
4. Opmerking: Vermeng bleek nooit met enige andere schoonmaakoplossing of vloeistof behalve water.
4. Lees en volg altijd de instructies van de fabrikant over hoe het desinfecterende product te gebruiken, en hoelang het product op een oppervlak gelaten moet worden.

Kamer van de afgezonderde persoon

Als je in contact moet zijn met een zieke persoon, vanwege zijn ouderdom of zwakheid:

1. Doe altijd een mondkapje en wegwerphandschoenen aan voordat je de kamer van de zieke persoon binnengaat.
2. Zorg ervoor dat de zieke persoon ook een mondkapje aandoet vóór je de kamer binnengaat.
3. Verwijder en gooi jouw mondkapje en handschoenen in een afvalbak met vuilniszak wanneer je de kamer verlaat.
4. Was je handen grondig.

Badkamer en wc

Een zieke persoon die wordt afgezonderd, moet een andere badkamer en wc gebruiken dan anderen in het huishouden.

Als een aparte badkamer en wc niet beschikbaar zijn:

1. Desinfecteer de badkamer en wc volledig, na ieder gebruik, volgens de richtlijnen over schoonmaken en desinfecteren in dit boekje.
2. Gebruik wegwerphandschoenen (en waar mogelijk een mondkapje, als je er een hebt) tijdens het schoonmaken en desinfecteren van de badkamer en wc.
3. Wanneer je klaar bent met desinfecteren, verwijder de handschoenen en gooi ze weg.
4. Was je handen grondig.

Borden en bestek

De persoon in afzondering moet wegwerpborden en -‑bestek gebruiken.

Als wegwerpborden en -bestek niet beschikbaar zijn, was en desinfecteer de afwas dan in een vaatwasser die een laatste spoelingstemperatuur heeft van ten minste 65° C.

Als er geen vaatwasser beschikbaar is, desinfecteer de afwas dan volledig door het volgende te doen:

1. Gebruik wegwerphandschoenen (en een mondkapje, als je er een hebt) om gebruikte borden direct naar een lege gootsteen te brengen. Houd de handschoenen aan.
2. Was en spoel de borden, het glaswerk en het bestek grondig af.
3. Verwijder de handschoenen en gooi ze weg. Was je handen grondig. Doe een nieuw paar handschoenen aan.
4. Week het schone vaatwerk voor ten minste twee minuten in een oplossing van 2 theelepels bleek per 1 gallon koud water (10 ml bleek per 4 liter koud water).
5. Laat de oplossing weglopen en laat het vaatwerk drogen.
6. Verwijder de handschoenen en gooi ze weg.
7. Was je handen grondig.

Afval

1. Verschaf een afvalbak met vuilniszak voor de kamer van de zieke persoon.
2. Gebruik wegwerphandschoenen (en een mondkapje, als je er een hebt) wanneer je vuilniszakken weghaalt, en terwijl je het afval van de zieke persoon behandelt en weggooit.
3. Plaats de volledig afgesloten vuilniszak buiten in een vuilnisbak.
4. Verwijder de handschoenen en gooi ze weg.
5. Was je handen grondig.

Wasgoed

Draag altijd wegwerphandschoenen (en een mondkapje, als je er een hebt) bij het behandelen van het vuile wasgoed van een besmettelijke persoon.

1. Houd het wasgoed van de zieke persoon apart van de rest van het huishouden. Verstrek een wegwerpzak of een voering die gewassen kan worden met de rest van het wasgoed van de zieke persoon.
2. Waarschuwing: Schud het wasgoed niet, zodat je geen ziektekiemen verspreidt door de lucht!
2. Was de kleren volgens de instructies van de wasmachine, en gebruik de heetst mogelijke instelling die gepast is. Hoe hoger de temperatuur, hoe waarschijnlijker het is dat je virussen en bacteriën doodt.
3. Waarschuwing: Zorg dat je niet te veel kleding of beddengoed in de wasmachine stopt. Laat genoeg ruimte over, zodat het water in staat is om vuil en ziektekiemen naar behoren weg te wassen.
3. Wanneer je al het wasgoed van de zieke persoon in de machine hebt gestopt, verwijder de handschoenen en gooi ze weg.
4. Was je handen grondig.
5. Start het wasprogramma. Zodra het water de wasmachine in loopt, voeg ½ tot 1 kop (120 tot 240 ml) waterstofperoxide toe in de wasmachine.
6. Waarschuwing: Giet waterstofperoxide niet direct op iets dat niet wit is, want het zal dit bleken.
6. Droog het wasgoed volledig op de hoogste aanbevolen instelling.
7. Desinfecteer de wasmachine volgens de instructies van de fabrikant.
8. Voordat er een nieuwe voering in wordt gedaan, moet de wasmand van de zieke persoon schoongemaakt en gedesinfecteerd worden volgens de aanbevelingen voor desinfectie in dit boekje. 

Samenvatting

Door de richtlijnen en voorzorgsmaatregelen in dit boekje te volgen, kun je helpen om verspreiding van ziekte te voorkomen. 




De verschafte informatie is enkel voor informatieve doeleinden en zou niet moeten worden beschouwd als een substituut voor professioneel medisch advies. Raadpleeg voor advies altijd de dokter of andere gekwalificeerde hulpverleners indien er vragen zijn.




Verklarende woordenlijst

bacteriën: zeer kleine organismen die uit één cel bestaan, die alleen door een microscoop gezien kunnen worden. Bacteriën komen bijna overal voor, ook in en op het menselijk lichaam. Sommige helpen, zoals bacteriën die helpen bij de spijsvertering. Andere kunnen schadelijke effecten hebben, zoals die welke tandbederf of aandoeningen veroorzaken.

bleek: een sterke chemische stof die voor schoonmaken wordt gebruikt, die schadelijke bacteriën en ziektekiemen doodt.

vloeistoffen van het lichaam: de vochten die in het lichaam voorkomen, zoals speeksel, urine, slijm en bloed.

besmettelijk: in staat om van een persoon naar een andere te worden doorgegeven, met name door fysiek contact of door de lucht.

desinfecterend middel: een chemische vloeistof die bacteriën en andere micro-organismen doodt.

graanalcohol: een soort alcohol die gemaakt wordt van gefermenteerd graan. Het is een kleurloze vloeistof, met een scherpe geur, die op veel manieren wordt gebruikt, waaronder het doden van bacteriën en sommige virussen.

gastheer: een organisme waarin of waarop een ander organisme leeft.

waterstofperoxide: een waterachtige chemische verbinding die wordt gebruikt om ziekteverwekkende micro-organismen te doden, en die ook wordt gebruikt als bleekmiddel om iets lichter te maken of de kleur eruit te halen.

infectie: een aandoening of medische conditie die wordt veroorzaakt door een virus, bacterie, enz.

zwakheid: een medische conditie die een gebrek aan kracht of energie veroorzaakt.

afzonderen: iemand met een aandoening volledig van andere mensen apart houden, zodat die aandoening zich niet zal verspreiden.

afzondering: de actie of het resultaat van iemand met een aandoening volledig af te zonderen van andere mensen, zodat die aandoening zich niet zal verspreiden

mazelen: een zeer besmettelijke aandoening die gewoonlijk in de kinderjaren plaatsvindt, met symptomen als koorts en rode huiduitslag van kleine vlekken die zich over het hele lichaam verspreiden.

voorzorgsmaatregel: iets dat wordt gedaan om mensen te beschermen tegen mogelijke ziekte, schade of problemen.

desinfecteren: iets hygiënisch maken, schoon en vrij van microscopische organismen die aandoeningen veroorzaken.

oplossing: een mengsel van twee of meer stoffen, zoals een vaste stof die is opgelost in een vloeistof.

keelontsteking: een infectie van de keel die veroorzaakt wordt door een soort bacterie, genaamd streptococcus. Keelontsteking veroorzaakt een zere keel, koorts en zwakte.

symptoom: een verandering in het lichaam die aangeeft dat iemand ziek is.

overdracht: het doorgeven van een virus, ziekte of aandoening van een persoon naar een andere persoon.

overdragen: veroorzaken dat een virus, ziekte of aandoening aan mensen wordt gegeven of wordt doorgegeven van een persoon naar een andere persoon.

urinewegen: het systeem van organen en delen in het lichaam die urine produceren, opslaan en uitscheiden.

virus: een bron van besmettelijke aandoening in het lichaam die te klein is om door middel van een normale microscoop gezien te worden. Ze kunnen mensen infecteren met een gewone verkoudheid of met meer ernstige aandoeningen.